Linux Komut Satırı - Genel Linux Komutları

Linux

Linux Komut Satırı - Genel Linux Komutları

Günümüzde Linux işletim sistemleri son kullanıcıyı düşünerek güzel bir arayüzle geliyorlar fakat yapabileceğimiz işlemlerin çok büyük bir çoğunluğu yine de komut satırında. Bilgisayar kullanıcılarının çoğunun Linux'tan uzak durmasının sebebi aslında bu komut satırı ancak şu anda herşey görsel bir arayüzden halledilebilmekte ama yine de komut satırının hükümdarlığı önplanda.

Komut satırından en basit sistem ayarından, en karmaşık ağ ayarlarına kadar her şeye ulaşılabilir ve ayarlanabilir.

dmesg komutu sistem açılışında gösterilen mesajları tekrar görmemizi sağlar, tanınmayan bir donanım vs varsa eğer burada gösterilir. Daha sonra cihazlarınızı bilgisayarınıza bağlandıkları arayüze göre lspci ve lsusb gibi komutlarla ayrıntılı bir şekilde inceleyebilirsiniz.

Linux her yapılan eyleme bir işlem gözüyle bakar. top komutu ile sistem kaynaklarını görüntüleyebilir, sistem kaynaklarını en çok harcayanı belirleyebiliriz. Ayrıca ps komutu ile işlemler hakkında daha detaylı bilgiye sahip olabiliriz.

Linuxta güvenlik sebebiyle dosya izinleri, kullanıcları ve grupları vardır. chmod ve chown komutları ile dosyaların kullanıcı ve izin ayarlarını ayarlayabiliriz.
chmod +x dosyanın çalıştırılabilir olmasını sağlar
chmod 777 dosyaya tüm hakları tanır.

chmod 777 dosyaismi

chown ile dosyanın kullanıcı ve grubunu değiştirebiliriz.
chown niyazi dosyaismi

man komutu Linux'a yeni başlayanlar için en yararlı komut. man komutu ile başka bir komut hakkında bilgi sahibi olabiliriz.
man cat

cat isimli komutun görevinin ne olduğunu anlatan bir çıktı verir bize.

cat komutu ile bir metin belgesi içerisinde bulunan bilgileri okuyabiliriz.
cat dosya.txt

Komut satırından arama yapmak için find, locate komutları kullanılır.
Bilgisayar içerisinde aradığınız bir dosyanın yerini bulmak isterseniz locate dosya ismi şeklinde ararsanız dosyanın yolunu getirecektir veya bir klasör içerisindeyiz aradığımız dosya o klasörün içinde mi diye bakmak istersek find dosyaismi şeklinde arama yapabiliriz.

Linux'ta en yetkili kullanıcı root kullanıcısıdır. Bazı işlemleri yaparken sistem bizden yetkili kullanıcı olmamızı ister bunun için yazdığımız komutun başına sudo eklersek yapacağımız o işlemi root yetkileriyle yaparız.

sudo apt-get install linux-headers-$(uname -r)

sisteme, sistemin o anki kerneline uygun olan linux-headers kurulumunu gerçekleştirir.

Komut satırını tamamen root yetkileriyle kullanmak için
sudo su
komutunu veriririz. root yetkilerini istediğimizde sistemde bizden şifremizi yazmamızı isteyecektir.

Komut ekranında dizin değiştirmek için cd komutunu kullanılır.
cd /home/kullanıcıadı

Bir üst dizine gitmek için
cd ..

pwd = Bulunduğunuz dizinin yolunu gösterir
whoami = Sisteme giriş yaparken ki kullanıcı adınızı verir.
Bir bilgisayarın başına geçtiniz, bilgisayarda Linux kurulu ve sahibi bilgisayarı kilitlemeyi unutmuş. Komut satırında whoami komutunu vererek o anki kullanıcıyı öğrenebilirsiniz.

Komutların bir çoğu yalnız başına bize fazla bilgi vermez. Mesela uname komutu. Sistemle ilgili bilgileri öğrenebiliriz. İşletim sistemi, işlemci ve kernel bilgileri gibi.
uname komutu yalnız kullanılırsa sadece "Linux" yazan bir çıktı verir bize.
uname -a sistemin çekirdek sürümü işlemci bilgisini birlikte verir.
uname -r kernel sürümünü verir.

ls = Dosya listeleme komutudur.
ls -l = Ayrıntılı listeleme yapar dosyaların boyut bilgileri chmod bilgileri gibi.

--help parametresi tüm komutlarda kullanılan bir yardım parametresidir. Komutla kullanılabilecek parametreleri ve o parametrelerin görevlerini bize söyler

Yukarıda ps komutundan bahsetmiştim işlemler hakkında bilgi veriyor fakat bunu parametrelerle yapar.
ps --help ile ayrıntılı bilgiye ulaşabilirsiniz.
ps -ax | grep firefox
bize firefox un işlemlerini listeler

Uygulamaya son vermek için kill komutu kullanılır
kill pidnumarası

pid numarasına px -ax | grep işlemadı şeklinde ulaşabiliriz.

free komutu bize bellek kullanımını gösterir, ramin ne kadar kullanılıyor olduğu ne kadarının boşta olduğunu öğrenebiliriz.

Linux'un en popüler komutu - grep

Global Regular Expression Printer - evrensel düzenli ifade yazıcısı anlamına gelir. Daha açıklayıcı olmak gerekirse, verilen bir yazıdan belirli kriterler dahilinde parçalar çıkarır.
Bir metin belgesini okuyorsunuz
cat dosyaismi | grep ayıklanacakkarakter

o dosya içerisinden sadece istediğimiz bir bölümü görmüş oluruz.

İki türlü kullanım şekli vardır. Tek başına veya borularla (pipe)

Tek başına

grep 'niyazi' /home/niyazi/log.txt

/home/niyazi dizini altında log.txt içerisinde içinde niyazi geçen tüm satırları listeler

grep -l 'niyazi' /project/*.php

/project dizininde içerisinde uzantısı php olan dosyalarda 'niyazi' yazanların adlarını listeler. Sadece dosya isimleri listelenir, satırlar listelenmez.

Filtreleme

ls -l | grep rwxrwxrwx

grep rwxrwxrwx kısmında bize sadece okuma, yazma, çalıştırma izinlerinin olduğu dosyaları listeler.

netstat -an | grep :80

Bilgisayarınıza 80 portundan bağlı olan IP'leri listeler.

Komutlarla ilgili ayrıntılı bilgi için buraya bakabilirsiniz.